محصولات مجاز فرهنگی

چند روز پيش: يک مسابقه‌ی تلويزيونی جِلف از شبکه‌ی ماهواره‌ای جام جم پخش می‌شود. به نظرم ‌می‌رسد که طراحی مسابقه بدون توجه به ايمنی شرکت‌کنندگان انجام شده و به خصوص قسمت‌هايی که شامل ليز خوردن روی سطوح خيس می‌شود بسيار خطرناک هستند: برای اندکی پول که قرار است ببرند و مقدار زيادی پول که تهيه‌کننده و شرکت‌های تبليغاتی می‌برند، بسيار احتمال دارد شرکت‌کنندگان گردن خود را در حين ليز خوردن و پُشتک زدن بشکنند؛ و البته کلاه پلاستيکی فانتزی که برای حفاظت سرشان گذاشته‌اند برای جلوگيری از اين خطر فايده‌ای نخواهد داشت. در زير نور آبی اندوه‌ناک که نشانه‌ی واضحی از «ارزان تمام کردنِ کار» است، مجری برنامه مثل يک آدم افسرده به نظر می‌رسد که موظف است خوش‌محضری کند و بانمک باشد، و البته بنا به وظيفه‌ی خوش‌محضری متقابل، ملت هم می‌خندند!

بنا به يک سنت ملی، برنامه‌های «سرگرم‌کننده»‌ی بايد «آموزنده» هم باشند؛ در نتيجه مجری بانمک موظف است سوآل‌هايی از شرکت‌کنندگان بپرسد تا «سطح معلومات عمومی» بينندگان به طور غيرمستقيم بالا برود:

به پخش محصولات مجاز فرهنگی در جامعه چه می‌گويند؟
الف. اشاعه‌ی فرهنگی
ب. تهاجم فرهنگی
ج. مبادله‌ی فرهنگی

پاسخ درست: مبادله‌ی فرهنگی.

متوجه می‌شوم که در جايی که درست نيست، دارم به صدای بلند دشنام‌های رکيکی می‌دهم: دوستان با تعجب به من خيره شده‌اند. ظاهراً اين «محصولِ مجازِ فرهنگی» چندان به اعصابِ من سازگار نيست و بايد از ديدن‌اش صرفِ نظر کنم.

* * *

مُجاز يعنی چيزی که اجازه دارد. ملت ايران ملتی است که بايد اجازه بگيرد. برای انتشار حرف، فکر، تصوير، صدا و نوا، برای خواندن و شنيدن و گاهی برای فکر کردن. تعجب است که عده‌ای فکر می‌کنند اين ملت برای داشتن انرژی هسته‌ای نبايد اجازه بگيرد!

چه کسی به شما اجازه می‌دهد؟ شما کی بزرگ می‌شويد که صلاحيت تصميم‌گيری برای خواندن و ديدن و شنيدن خودتان را داشته باشيد؟

ظاهراً در بعضی ملل منحرف جهان رسمی به اسم «بزرگ‌سالی» هست که بعد از آن اجازه‌ی هيچ پدر و پدرخوانده‌ای برای ديدن و شنيدن لازم نيست. در کشورِ عزيز اسلامی ما چنين رسم منحرفانه‌ای وجود ندارد. کودکی طولانی ما تا زمان مرگ ادامه دارد.

* * *

- اجازه آقا؟ اجازه آقا؟
- خفه شو بتمرگ سر جات بچه! مگر نمی‌بينی دارم درس می‌دهم؟
صورت‌اش خيس است، پای نيم‌کت خيس است و قطرات ادرار از نيمکت به زمين می‌چکند. رفيقِ بغل‌دستی با نفرت خودش را کنار می‌کشد ...

* * *

کی می‌شود از دست اين پدرانِ بی‌پدر خلاص شويم؟

* * *

- محض اطلاع شما عرض کنم، که فعلاً از کسی اجازه نمی‌گيرم. می‌دانم برای شما کمی غيرقابل‌تصور است، شما هميشه پدر بالای سرتان بوده، هميشه هر کسی را رديابی کرده‌ايد ببينيد سيم‌اش به کجا وصل است و سرش در آخور کيست (قياس به نفس می‌فرماييد!) برايتان تصور بزرگ‌سالی سخت است. برويد دنبال فيـلتـرشکن بگرديد، برويد روی آنتن‌هايتان چادُر بيندازيد، برويد مخفيانه و دور از چشم پدر از دوره‌گردهايی که در ميدان انقلاب و توپخانه زير گوش‌تان زمزمه می‌کنند «سی‌دی شو، سی‌دی غيرمجاز، سی‌دی سوپر» خريد کنيد، برويد کپی‌های زيراکسی کتاب‌ها را بخريد و البته مواظب باشيد «پدر» نفهمد!
قضيه خيلی ساده است: شما قبول کرده‌ايد که بايد اجازه بگيريد. شما قبول کرده‌ايد که صلاحيت تصميم‌گيری نداريد: يا لااقل صدای اعتراض‌تان به گوش پدر نرسيد.
ملت بزرگ‌وار و اجازه‌گير، حالا بی‌زحمت برويد و از حسودی بترکيد.

* * *

دو سه سال است با فرياد و بوق و کرنا به ملت می‌گويند‌ کسی حق ندارد درباره‌ی حق مسلم هسته‌ای ما به جای ما تصميم‌گيری کند. جناب آقای دکتر احمدی‌نژاد چندی پيش فرموده بودند:

به برخی از كشورها نصيحت می‌كنم كه مراقب گفتار و رفتار خود باشند. آنها نبايد به صورت توهين‌آميز با ملت ايران صحبت كنند. آنها به چه حقی به ملت ايران می‌گويند به شما مشوق می‌دهيم تا دست از پيشرفت خود برداريد؟ شما فكر می‌كنيد كه با ملت خودتان يا ملت‌های پانصد سال قبل روبرو هستيد؟

به راستی به چه حقی به ملتی که به اجازه گرفتن عادت کرده اجازه نمی‌دهند؟ مگر ملت خودشان است که به آن اجازه ندهند؟

* * *

لينک‌های مربوط

• در کشور ما البته يک نوع آزادی به وفور يافت می‌شود: آزادی خفه کردن، حتی برای اقليت‌های مذهبی. نظرخواهی‌ بی‌بی‌سی در همين باره.
• نقطه هم چيزی نوشته در اين باره که البته سوآل‌اش بهتر است تا جواب.
• تو کی هستی که به من بگويی ماهواره نداشته باش؟ (لينک از طريق بلاگ‌نيوز)
• جبهه‌ی مشارکت صلاحيتِ داشتنِ نشريه ندارد.
• مرتضی تمدن، نماينده‌ی شهرکرد در مجلس شورای اسلامی: «تريبون مجلس نمی‌تواند باز باشد و هركس هر چيزی را كه خودش تشخيص داد بگويد.» سوآل درست: پس به تشخيص چه کسی بايد حرف بزند؟
• مشکلات پدر بودن از ديدگاه آقای جنتی: «وزارت اطلاعات در بحث بررسی صلاحيت‌ها دستش خالی است و حوزه‌ کاری آنها مسائل امنيتی است لذا چه اطلاعی دارند که كه فلان فرد مشروب می‌خورد يا نمی‌خورد، ربا می‌خورد يا نمی‌خورد، نماز می‌خواند يا نمی‌خواند؟» نظرخواهی بی‌بی‌سی در اين مورد.
  
• متوجه شدم که مسابقه‌ای که شبکه‌ی ماهواره‌ای جام جم پخش کرده (با نام سيمرغ) در ايران هم پخش می‌شده و از جمله برنامه‌های محبوب بوده. به خصوص اين بند از معرفی روزنامه‌ی همشهری درباره‌ی علاقه‌های سرکوب شده به کله‌پا شدن ديگران قابل توجه است:
  
  
  يكي از جذابيت‌های تماشای اين مسابقه خنديدن به درب و داغان شدن مردم است. راحت و بدون نگرانی از آسيب‌ديدگی شركت‌كنندگان می‌توانيم بدون عذاب وجدان به زمين خوردن و پشتک وارو زدن شركت‌كننده‌ها بر روی الوارها بخنديم و احساس ناراحتی هم نكنيم. اين از همان حس شيطنتی ريشه می‌گيرد كه در همه ما وجود دارد، ولی در دنيای واقعي به هزار دليل آن را سركوب می‌كنيم و خيلی جلو خودمان را می‌گيريم تا به ليز خوردن بامزه ديگران نخنديم. ولی با تماشای سيمرغ حسابی دلی از عزا درمی‌آوريم و هر قسمتی كه اين چيزهايش پروپيمان‌تر باشد، بيشتر به دل مان می‌چسبد. به همين دليل قسمت عبور از روی الوارها يكی از محبوب‌ترين بخش‌های اين مسابقه است. بخشی در آن كه بيشتر از بقيه مراحل شاهد كله‌پا شدن آدم‌ها هستيم.