همراه شو عزیز

فضا فضای فریاد و شعار است. نوشته هم یا باید باید مختصر باشد و داد بکشد، عین شعار.

ولی این نوشته را با لحنِ زمزمه بخوانید. اگر اصلاً حوصله کردید بخوانید.

به فضای نفرت و شکافِ میان جامعه‌مان فکر می‌کنم. یک طرف دزدها و مایه‌دارها و هرهری‌مذهب‏ها و مفت‌خورهاییم و طرفِ دیگر عقده‌ای‌ها و دروغ‌گوها و عقب‌مانده‌ها و خرافاتی‌ها. یک طرف شعار می‌دهیم «هر چی جک و جواده با احمدی‌نژاده» و آن طرف «موسوی کم آورده بچه سوسول آورده». دوستِ میهن‌پرستی می‌گوید از دیدنِ پرچمِ ایران دیگر حال‌اش به هم می‌خورد چون گویا پرچمِ ایران نمادِ طرفداران احمدی‌نژاد شده. بچه‌هیئتی‌ها هم که زیرِ پرچمِ سبز دسته‌های عزاداری خودشان را شناخته‌اند حالا حال‌شان از سبز به هم می‌خورد. دوستی حزب‌اللهی شاکی است چون دیده روبان‌های سبز را - که با تقدسِ اهل بیت و نظرکردگی و دخیل بستن و ضریح و زیارت تداخل معنایی دارند - به پای سگ‌شان بسته‌اند.

پیروزِ این میدان با این فضای نفرت چه خواهند کرد؟ آیا این اصلاً پیروزی است؟

* * *

سعی می‌کنم به یاد بیاورم که رسمِ روزگار با موج‌ها در کشورِ ما چه بوده.

ظاهراً از زمانِ انقلاب گروه‌های صاحب‌سبکی پیدا شدند که در موج‌سازی و موج‌سواری خبره بودند. نقلِ قولی از مرحوم بهشتی خاطرم هست که دقیقاً از استفاده از همین مهارتِ سیاسی در مورد اشغال سفارتِ امریکا سخن گفته بود. پیداست که خودِ انقلاب تجربه‌ی موفقی از به راه انداختنِ امواجِ عظیم بود و نیروهای مجرب در این امر حالا باید جایی به کار می‌آمدند. گروه‌های سیاسی که تکنیکِ موج‌سازی را بلد نبودند و هنوز در بندِ تکنیکِ قدیمیِ «خانه تیمی» بودند زیرِ موج‌ها شسته شدند.

موج‌سازی از آدمِ زنده حتی تبدیل به بخشی ازتاکتیکِ ما در جنگِ هشت‌ساله شد. «امواجِ انسانی» که به امید دریافتِ فیضِ شهادت و با ذکر سیدالشهدا و نوای روضه‌ها جلوی گلوله می‌رفتند و فرماندهان دسته دسته و گردان گردان آن‌ها را «خرج» مقاومت یا حمله علیه ارتش عراق می‌کردند (اصطلاح «چند گردان خرجِ عملیات کردن» را خودم از گوشِ فرماندهانِ جنگ شنیده‌ام).

موج برای حرکت دشمن و کینه و نفرت می‌خواهد. احساس و سرود انقلابی و شعار و خیابان می‌خواهد. موج شعار «همراه شو عزیز» سر می‌دهد، اول به مهر و بعد به خشم - چرا که همراه نشدن یعنی شکوه و عظمتِ حرکتِ «مردم» را ندیدن (گو این که همین مردم علیه بخشِ دیگری از مردم برخاسته باشند)؛ همراه نشدن با موج یعنی نفهمیدن «دردِ مشترک» و وقتی برای یک فردِ دردناک فحشی بدتر از نادیده گرفتنِ درد نیست پیداست که «بی‌تفاوتی» با جمعی که دردِ مشترک دارند چه خشم‌انگیز است، همراه نشدن یعنی شبهه‌ی این که طرفِ دشمن باشی.

با این سبکِ همراه شدن‌ها رفتیم و هی همراه شدیم. انسانِ ایرانی که انقلاب یا دومِ خرداد را تجربه کرده باشد لابد یک سوئیچ همراه‌شوندگی دارد که به موقع با نشان دادنِ یک خطر مشترک، یک دشمن می‌شود روشن‌اش کرد. این است که جامعه‌ای که در حالتِ عادی خیلی بی‌شکل است در عرض دو هفته ناگهان به موج می‌آید و گروه گروه می‌شود.

* * *

بعد از استفاده‌ی پیروزمندانه از موج، همیشه یک سوآلِ بنیادین برای موج‌ساز مطرح می‌شود: حالا که دیگر لازم‌شان نداریم‌ کجا سرشان را گرم و دست‌شان را بند کنیم؟ موج را در کدام سوراخ بچپانیم و زیر کدام فرش پنهان کنیم؟