افسردگی عمومی

در فضای فارسی مکتوب در وب مدتی است نوعی رکود و افسردگی قابل مشاهده است که در نوشته‌ی تازه‌ی آقای برجيان به گونه‌ای صريح و غريب جلوه‌گر می‌شود؛ اما تنها اين نوشته نيست که خبر از اين رکود می‌دهد، شواهد ديگری هم می‌توان بر اين ادعا آورد. مشکل کجاست؟
آيا به قول نويسنده‌ی سيبستان مشکل در ارتباط روشنفکران و عامه‌ی مردم است؟ آيا فيلتر کردن اينترنت در ايران و بحران مخاطب باعث اين شکنجه‌ی سفيد است که به قول آقای برجيان در نتيجه‌ی آن «ديگر اثری از آن نثر شيوا و گيرا و دلكش نيست كه مخاطبانی را به تشويق وادارد»؟
در روز بعد از نهايی شدن انتخابات رياست جمهوری نوشتم: «برآمدن احمدی‌نژاد در جامعه‌ای که همه‌ی روشنفکران‌اش گمان می‌کردند در تمنای دموکراسی و حقوق بشر می‌سوزد، شوک بزرگی خواهد بود. بزرگی اين ضربه با ضربه‌ی بيست و هشت مرداد سال سی و دو قابل قياس است، و شايد در ابعادش از آن پيشی بگيرد، که آينده اين مقايسه را روشن‌تر می‌کند.
مطمئنم از همين الآن تئوری‌پردازان شروع به کار کرده‌اند تا علت اين حادثه را در تنگنای مدل‌های ناسازگار خود بگنجانند. آنها که زمينه‌ی افسردگی دارند از همين الآن افسرده شده‌اند، و شايد شاعران بزرگی چون فروغ و شاملو و اخوان از بين اين افسردگان ظهور کنند! توطئه‌انديشان و آنها که هميشه «ديديد گفتم!» را در آستين‌شان دارند هم طبق معمول همه چيز را چنان روشن می‌بينند که نيازی به تحليل احساس نخواهند کرد، و البته چون هميشه در انجماد دنيای جبری خود خواهند ماند.»
يکی از دلايل عمده برای اين افسردگی می‌تواند اين باشد که ما به عنوان نويسندگان وبلاگ، به عنوان کسانی که در «فضای مکتوب» زندگی می‌کنيم ناگهان دريافته‌ايم که چقدر از «فضای شفاهی» اکثريت هم‌وطنان خود پرت افتاده‌ايم و چقدر آن چه چون روز آشکار و بديهی می‌شمرديم ناگهان مبهم و نادرست از کار در می‌آيد.
و می‌بينيم که رکود منحصر به وبلاگ‌ها هم نيست، شايد تمام نويسندگان و خوانندگان فعال فضای مکتوب فارسی اين دلزدگی و احساس بی‌اثر بودن را حس کنند. با کتاب‌هايی که تيراژشان به سه هزار نمی‌رسد، روزنامه‌های ساکت که بسته شدن‌شان به عادت تبديل شده و فرهنگی که «سياست»‌اش به دست وزير نظاميان افتاده عجيب نيست اگر فعالان فضای مکتوب احساس بی‌اثری کنند.
در بدترين حالت، می‌بينيم که وضعيت نويسنده‌ای همچون گنجی که پرتيراژترين کتاب‌ها را نوشته و از تأثيرگذارترين نويسندگان بوده به جايی می‌رسد که حتی با راه‌هايی فراتر از راه نوشتن، با قمار روی سلامت و جان خود هم نمی‌تواند بر اين «مهمان‌خانه‌ی مهمان‌کش روزش تاريک» پرتوی از شهامت عمل بيفکند و اکنون حتی در همين فضای مکتوب هم ناپديد شدن ناگهانی او بازتابی ندارد.